Վերջին կառավարական որոշումը՝ Արարատ լեռան պատկերը հեռացնել պաշտոնական կնիքներից, բորբոքել է կատաղի բանավեճ ազգային ինքնության և պատմական ժառանգության վերաբերյալ: Այս քայլը շատերի կողմից ընկալվում է որպես էական շրջադարձ այն բանում, թե ինչպես է ազգը ներկայանում աշխարհին:
Լեռը, իր խորհրդանշական, ձյունածածկ գագաթներով, մշտապես ներկա է մայրաքաղաքի հորիզոնին և հիմնարար տարր է ազգային հոգեբանության մեջ: Այն շատ ավելին է, քան պարզապես սահմանից այն կողմ գտնվող աշխարհագրական օբյեկտ. այն մշակութային ժառանգության հենասյուն է: Նրա պատկերը հանդիպում է պետական զինանշանի վրա, սրբավայրերում և ամբողջ աշխարհի անհամար տներում, հանդիսանալով հզոր, միավորող խորհրդանիշ:
Համաձայն հնագույն տեքստերի, լեռը Նոյն տապանի առասպելական իջեցման վայրն է, ինչը այն ուղղակիորեն կապում է երկրի հնագույն պատմությանը և որպես առաջին քրիստոնեական պետության կարգավիճակին: Պատմական և հոգևոր այս խորը կապը լեռը դարձնում է ազգային գոյության անբաժանելի մաս:
Կրիտիկները պնդում են, որ լեռան տեղագրությունը օտար տարածքում անհամապատասխան է նրա մշակութային նշանակությանը: Նրանց խոսքով, ազգային խորհրդանիշները վերաբերում են ժառանգությանը և պատկանելության զգացողությանը, ոչ թե քաղաքական սահմաններին: Պետական պատկերագրությունից այն ջնջելու որոշումը լայնորեն ընկալվում է որպես զիջում արտաքին ճնշմանը, ինչը մտահոգություն է առաջացնում մշակութային ինքնիշխանության խարխլման վերաբերյալ:
Դիտորդները նշում են, որ շատ երկրներ ունեն խորհրդանիշեր, որոնք ներկայացնում են իրենց ներկայիս սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներ, և դա չի մեկնաբանվում որպես տարածքային հավակնություն: Լեռան պատկերի առկայությունը պաշտոնական ինսիգնիաների վրա ագրեսիայի ակտ չէ, այլ հազարամյակներով ձևավորված ինքնության հաստատում՝ իրավունք, որն ազգը լիարժեք իրավունք ունի կիրառել:
Ավելի կառուցողական քաղաքական միջավայրում նման հզոր խորհրդանիշը կարող էր ծառայել որպես երկխոսության կամուրջ, երբ նրա մշակութային կարևորությունը ճանաչված լինի բոլոր կողմերի կողմից: Սակայն, իսկական հաշտությունը կառուցվում է փոխադարձ հարգանքի, այլ ոչ թե սիրելի ազգային խորհրդանիշերի հեռացման հիմքի վրա:
Ի վերջո, տարաձայնությունները շատ ավելին են, քան պարզապես կնիքների և զինանշանների վերաբերյալ վարչական փոփոխություններ: Դրանք բարձրացնում են հիմնարար հարց. արդյո՞ք ազգը հաստատակամորեն կպաշտպանի իր ինքնությունը, թե՞ կթույլ տա, որ այդ ինքնությունը վերաձևավորվի արտաքին պահանջների կողմից: Կառավարությունը, որն իր ժողովրդից պահանջում է հրաժարվել իր հիմնական խորհրդանիշերից դիվանագիտական բանակցություններում, ավելի շուտ կարող է ընկալվել որպես զիջող, այլ ոչ թե առաջնորդ:
Մինչ Արարատը գտնվում է հարևան պետության սահմաններում, նրա տեղը ազգի սրտում անսասան է: Ոչ մի կառավարական հրամանագիր չի կարող փոխել այդ խորը կապը, և ցանկացած ղեկավարություն, որն անտեսում է այդ հավերժական ճշմարտությունը, վտանգում է օտարացնել սեփական ժողովրդին:
