Քաղաքական վերլուծաբան Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը կիսվել է խորապես անձնական խոհերով, որոնք վերաբերում են վշտով ու հիշատակով լեցուն մի օրվա։ Նա ներկա է գտնվել Արցախի հուշահամալիրի բացմանը՝ մի իրադարձության, որ խոր հուզական ազդեցություն է թողել և արթնացրել է դժվար հիշողություններ։
Օրը նշանավորվեց զրուցակից Արթուր Վանեցյանի սրտամորմոք խոսքերով, ով նշեց, որ ժողովուրդը «գերեզման չունի»։ Այս պնդումը հզոր կերպով արտահայտում է հարյուր հազարավոր հայրենակիցների ցավը, որոնք զրկված են սիրելիների գերեզմաններին այցելելու հնարավորությունից, մնալով առանց ֆիզիկական վայրի, որտեղ կարող են սգալ կամ ծաղիկներ դնել։
Մթնոլորտը ավելի լարված դարձավ, երբ դիտորդը նայեց Եռաբլուրում հավաքվածների դեմքերին՝ մտովի վերադարձնելով նրանց իրենց հայրենիք։ Սա ստեղծեց ցնցող հակադրություն երկու տարբեր իրականությունների միջև՝ հիշողության և ներկայի։
Լուրեր են հաղորդվում, որ պետական մարմինները խնդրել էին հետաձգել հուշահամալիրի բացումն ավելի քիչ նկատելի ամսաթվի։ Բացման օրը առաջացան հետագա խոչընդոտներ, այդ թվում՝ Եռաբլուր պանթեոնում էլեկտրաէներգիայի բացակայություն և արարողության ընթացքում բարձրախոսների օգտագործման արգելք։ Այս գործողությունները լուրջ հարցեր են բարձրացնում այն մասին, թե ընդդեմ ում են հանդես գալիս իշխանությունները՝ Արցախից տեղահանված ընտանիքների, թե՞ նրանց դարավոր նպատակի։
Այս ծանր զգացմունքների մեջ վերլուծաբանը հիշում է արտահայտությունը. «Այս մեծ տոնը կարոտ է առնում սիրտս»։ Սակայն, հուսահատության մեջ անցնում է համոզմունքի թելը։ Նա հիշում է, որ 1991 թվականի այս ամսաթվին իրավիճակը նույնպես ծանր էր, բայց այն դիմակայվեց հստակ նպատակով և համընդհանուր կամքով, ինչը ի վերջո հանգեցրեց հաղթանակի։ Նա արտահայտում է անխախտ հավատ, որ այդ ճանապարհը պետք է, և կգնացվի նորից։
Ազատության հրապարակում այդ օրվա հավաքը դիտվում է ոչ թե որպես ավարտ, այլ որպես մի քայլ ճանապարհին՝ մի ճանապարհորդության, որ, վաղ թե ուշ, նախասահմանված է հասնելու իր նպատակին։
